درباره ویژگی‌های گیاهان دارویی، سه نظریه مختلف وجود دارد:
1. ویژگی‌هایی از گیاهان که از زبان پیامبران و ائمه عظام (علیهم السلام) بیان شده و به مرور زمان و در لابه‌لای کتب دینی و طبی جای گرفته است و در فرهنگ مردم رسوخ نموده است.
2. ویژگی‌هایی از گیاهان که از زبان اطباء و حکما بیان شده است که بخشی از آن اطلاعات آسمانی است و ریشه در تعلیمات انبیاء دارد و بخشی دیگر از تجربیات حکماء نشات گرفته است.
3. ویژگی‌هایی از گیاهان که در آزمایشگاه‌ها و در قالب پروژه‌های تحقیقاتی پژوهشگران کشف و درک شده است و مثلا بر اساس آن مواد موثره یک گیاه بازشناسی و متعاقبا استخراج و نامگذاری شده است.

هر کدام از گروه‌های یاد شده و مطرح‌کننده ویژگی‌های گیاهان، روشی را نیز برای نحوه مصرف گیاهان پیشنهاد نموده‌اند که به تناسب تعریف ویژه‌ای که از گیاهان دارند، متفاوت است.
روش‌های مختلف جوشاندن، تخمیر، تقطیر، تلطیف، ترویج، اسانس‌گیری، تغلیظ، تمزیج و اخذ مواد موثره و … از روش‌هایی هستند که برای به عمل آوری و کاربرد گیاهان در درمان به کار گرفته می‌شود.

از سوی دیگر طب سنتی برای تمامی گیاهان دو نوع ویژگی اساسی قائل شده است:
اول، ویژگی عمومی یا ساختاری یا خاصیت مزاجی گیاهان.
دوم، ویژگی اختصاصی یا خاصیت ذاتی و درمانی گیاهان که بدون لحاظ نمودن ویژگی‌های ساختاری و مزاجی گیاهان، افراد را دچار عوارض ساخته و عارضه پدید آمده موجب می‌شود که ویژگی اختصاصی گیاه نیز که بسیار هم حائز اهمیت است، از صحنه کاربرد حذف شود.