آداب استحمام در طب ایرانی و اسلامی

فواید کلی حمام:
- درمان اصلی
یکی از درمانهای اصلی است مثل حجامت و موجب پاکسازی بدن و تبدیل طبایع میشود.
- درمان اساس بلغم
حمام شدیدا گرم درمان اساسی و بسیار خوبی برای بلغم است.
- نرم کردن عصب
ما «تصلب شرائین» را میشناسیم ولی «تصلب عصبها» را نمیشناسیم. امروزه به خصوص در خانمها شایع شده است که مثلا دستها را نمیتوانند ببندند زیرا دستها خشک شده است و عصبها خشک شده است.
حمامی که ذکر شد عصبها را نرم میکند. این چیزی است که بشر هنوز راه حل آن را پیدا نکرده است. علاوه بر رگهای خونی، نرمی عصب هم مطلوب است. اگر عصب خشک بشود مشکلات جدی برای بدن به وجود میآورد. یکی از این مشکلات دردهایی است که در تمام نواحی بدن به وجود میآید. افرادی میگوید کل بدن من مانند کمر و پا ها درد میکند. خیلیها پاها را نمیتوانند جمع کنند یا دستشان را نمیتوانند جمع کنند که درمان آن حمام به صورت مذکور است.
- بهداشت و تمیزی کل بدن
- از بین برنده قارچها و میکروبها
- نرم کردن رگها (درمان تصلب شرایین)
پزشکان در «آنژیوگرافی» سعی میکنند تا رگ را باز کنند ولی گاهی رسوب رگ آن قدر سفت میشود که دیگر قابل باز کردن نیست. حمام و گرمی زائدی که در حمام وجود دارد، رسوبات رگ را آب میکند. این رسوبات فقط با گرما و حمام آب میشوند. رسوبات آب میشوند و رگ نرم میشود و از حالت سفتی و سختی خارج میشود. امام (ع) میفرماید: حمام، سفتی و سختی رگ را برطرف میکند.
- چاق کننده بدن
اگر حمام به صورت یک روز در میان و حدود یک ساعت بعد از خوردن غذا باشد، چاقکننده خواهد بود.
- لاغر کننده بدن
اگر حمام هر روز صبح به صورت ناشتا باشد، لاغرکننده خواهد بود.
چند بار در هفته، حمام برویم؟
بهترین حالت حمام یک روز در میان است و حداقل هفتهای یک بار. حمام هر روز رفتن در صورتی است که انسان ناچار باشد، مثلا برای لاغر شدن مفید است.
هر روز حمام رفتن بدن را لاغر میکند، یک روز در میان حمام رفتن بدن را چاق میکند. البته حمامی که این تاثیرات را دارد حمام اصولی کاملا گرم است که مدت ماندن در حمام هم حداقل سه رب ساعت باشد نه دوش گرفتن.
بهترین زمان رفتن به حمام چه موقع است؟
رفتن به حمام در حال سیری و پر بودن شکم به شدت نهی شده است، به صورت ناشتا رفتن به حمام هم خوب نیست، باید مقداری غذا داخل شکم باشد. با شکم پر و خالی (در حالت گرسنگی) نباید حمام رفت. مثلا ۲ ساعت بعد غذا زمان مناسبی است برای حمام کردن خط قرمز این است که انسان کامل سیر یا ناشتا باشد.
تدابیر حمام
- شروع استحمام:
نبایست یک باره از جای سرد به جای گرم وارد بشیم یا از جای سرد وارد جای گرم بشیم. باید بدن را برای حمام آماده کنیم. به همین علت توصیه شده که انسان قبل از وارد شدن به حمام، برای آماده شدن، بهتر است ۵ جرعه آب گرم بنوشد و پنج کف آب گرم روی سر بریزد که برای پیشگیری از سردرد هم این کار بسیار خوب است.
- تماس تدریجی با آب:
در حمام ابتدا دست و پا را با آب تماس دهید نه سر را. اگر ابتدا سر را با آب تماس بدهید، باعث سردرد و کاهش حافظه و باعث ریزش مو و سردی بدن میشود. پس از تماس دست و پا با آب، میباست کمی آب مزمزه کرد و بعد تن را خیس کرد و در آخرین مرحله سر را خیس نمود.
- کم کم داغ نمودن آب:
یک دفعه زیر آب داغ رفتن خوب نیست. شستشو را باید از آب ولرم شروع کرد و کم کم داغ کرد.
- نشسته حمام کردن:
حتما باید در حمام نشسته باشید و ایستاده حمام کردن اصلا مطلوب نیست. حمام کردن ایستاده باعث ریزش مو و ضعف و خستگی میشود.
- روغن مالی:
برای پیشگیری از کک و مک و جوش، قبل از وارد شدن به حمام بدن را با روغن بنفشه پایه زیتون بمالید، در صورت نیاز به صرفهجویی، حداقل روغن مالی صورت انجام پذیرد.
- نوره کشیدن:
نوره کشیدن بدن ۱۵ روز یک بار لازم است. استفاده از تیغ برای ازاله موهای بدن اصلا خوب نیست. با گذاشتن نوره (داروی نظافت) زیر بغل، تمام سموم و سودای خون و بخش غلیظ خون و پسماندهها و فضولات خون را از قلب و مغز بیرون میکشد. وقتی در ناحیه تناسلی نوره میگذارید سمومات تمام شکم و کبد و رودهها و معده و لگن را بیرون میکشد.
- خضاب:
خضاب کردن بدن با حنا
- ابزار تمییز نمودن بدن:
به بدن باید کیسه کشید، با چی کیسه بکشیم؟ توجه داشته باشید که کیسههای پلاستیکی مضر است و باید از کیسههایی با الیاف طبیعی استفاده کرد؛ مثل کیسههای پشمی. استفاده از روشور هم برای بدن و صورت خوب است، ولی برای صورت، روشور را بدون کیسه استفاده کنید.
ﺍﻣﺎﻡ ﺻﺎﺩﻕ (ع): ﺩﺭ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﺪﻥ ﺭﺍ ﺳﺎﻟﻢ ﻧﮕﻪ ﻣﻰﺩﺍﺭﺩ ﺍﺳﺮﺍﻑ ﻧﻴﺴﺖ، ﺑﻠﻜﻪ ﺍﺳﺮﺍﻑ ﺩﺭ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﻝ ﺭﺍ ﺗﻠﻒ ﻛﻨﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺑﺪﻥ ﺯﻳﺎﻥ ﺭﺳﺎﻧﺪ.
فواید کیسه کشیدن: کیسه کشیدن منافذ پوست را باز میکند و پوست تنفس میکند و میزان اکسیژنرسانی تا چند روز به بدن ما دو برابر میشود و این باعث میشود انرژی و شادبی ما بالا رود و کارکرد مغز بهتر شود و کسالت و رخوت و سنگینی بدن کمتر میشود. فقط لازم است که کیسه به صورت ملایم کشیده شود.
- خروج از حمام:
خروج از حمام بدون رعایت تدابیر موجب سردرد و بیماری است. هنگام خارج شدن از حمام آب سرد روی پاها بریزید، چون میخواهیم از یک جای گرم وارد جای سر بشویم، پس باید بدن را برای خروج آماده کنیم. این موضوعی که در استخرها باب شده که داخل آب گرم میشوند، سپس داخل آب سرد، بسیار خطرناک است. نباید یک دفعه بدن را سرد و گرم کرد.
همان طور که در ابتدای حمام، بدن را به تدریج گرم کردیم، هنگام خروج از حمام باید بدن را به تدریج سرد کنیم. پوشیده بودن سر بعد حمام بسیار مهم است، حتی اگر محیط بیرون گرم باشد بازهم باید دقایقی سر با حوله یا روسری پوشیده باشد.
اموری که باید در حمام از آنها اجتناب شود:
• در حمام آب سرد ننوشید، معده را فاسد میکند.
• روی بدن آب سرد نریزید.
• در حمام دراز نکشید، زیرا چربی کلیه را آب میکند.
• در حمام به پشت نخوابید زیرا موجب آپاندیس میشود.
• سر را با لنگ نباید تمیز کرد.
• موها را در حمام شانه نکنید، سبب ریزش مو میشود.
• سر را با گل نشویید، زیرا پوست صورت را زشت میکند.
• در حمام مسواک نزنید.
• پاها را با سفال نشویید.
• با آبی که دیگران خودشان را با آن شستهاند خود را نشویید.
• بدن را با آبی که به وسیله آفتاب گرم شده نشویید. مانند آب تانکرهایی که به وسیله آفتاب گرم میشود.
• در حمام ادرار نکنید.
دیگر تدابیر حمام:
سنگ پا کشیدن موجب تنظیم قند و دفع مواد زائد:
سنگ پا زدن در حمام موجب دفع سموم بدن و فواید بیشماری دارد و توصیه شده است. از جمله باعث تنظیم قند خون میشود. بیشترین مقدار انسولین در پاشنه پاست. کسانی که دچار دیابت هستند یا قند بالا دارند، روزانه به مدت ۱۰ دقیقه سنگ پا بزنند باعث تنظیم انسولین خواهد شد و این عمل در مورد افراد سالم باعث تنظیم قند و در نتیجه باعث چربیسوزی بیشتر و تناسب اندام خواهد شد.