خواب‌رفتگی (Paresthesia) یا گِزگِز اندام به گزگز یا مورمور شدن با احساس سوزش یا سوزن‌سوزنی شدن در پوست بدن انسان، به‌ویژه در پاها و دست‌ها گفته می‌شود که پس از خستگی یا نشستن بلندمدت بر روی پاها و خوابیدن به طوری که دست‌ها زیر سر قرار گرفته‌باشد، به‌وجود می‌آید.
در تعدادی از افراد زمانی که برای مدتی به صورت دو زانو یا چهار زانو می‌نشینند و یا مدتی دست و پای خود را حرکت نمی‌دهند، احساس سوزن سوزن (خواب رفتگی) شدن و بی‌حس و گاهی درد را در دست‌ها و به ویژه در پاهای خود احساس می‌کنند. به همین علت است که این افراد اکثر اعلام می‌کنند که نمی‌توانند برای مدت نسبتا طولانی به صورت دو زانو یا چهار زانو بدون این احساس ناخوشایند بنشیند. در حالت‌های پیشرفته‌تر فرد در حالت خواب به ویژه شب‌ها که مدت نسبتا طولانی پاهای‌شان بی‌حرکت می‌ماند، احساس گرفتگی و درد در پاهای خود می‌کنند که با حرکت دادن آن این حالت بر طرف می‌شود.
علل مختلفی را برای این بیماری مطرح می‌کنند ولی شایع‌ترین علت آن افزایش بیش از حد خلط سودا (نوعی از غلظت خون) در عروق بدن به ویژه اندام تحتانی (پاها و دست‌ها) می‌باشد که سبب کاهش میزان جریان خون در این عضو شده و حالت سوزن سوزن شدن و به دنبال آن بی‌حسی و در نهایت درد را سبب می‌شود. از نظر حکمای طب سنتی افرادی که در حالت دو زانو یا چهار زانو نشستن زودتر از یک ساعت حالت مور مور شدن یا خواب رفتگی در پاهای‌شان احساس می‌کنند یا در خواب دچار این حالت می‌شوند باید برای درمان آن اقدام نمایند.
روش‌های طبیعی درمان
- کاهش مصرف غذاهای سرخ کردنی
- عدم مصرف فست فودها
- جویدن یک قاشق چای خوری سیاه دانه صبح و شب به مدت 40 روز
- حجامت ساقین (2 مرحله به فاصله 15 روز) که بسیار موثر است.
- اهدای خون (در صورت نداشتن منع)
تذکر: از علل دیگر خواب رفتگی و پاها می‌توان به دیابت، بیماری ام اس و دیسک کمر نام برد.